جدوار بخشی از ریشه‌ای است که شبیه به گیاه «ارسطولوخیا» (Indian birthwort) است، اما نازک‌تر و ضعیف‌تر از آن می‌باشد. بهترین نوع جدوار آن است که در نزدیکی گیاه «اقونیطون» (aconite) رشد می‌کند و مانع رشد آن می‌شود.
ابن مسرجویه بیان کرده است که جدوار از نظر عملکرد شبیه به «دورونیکوم» است، اما قدرت کمتری دارد. ابن سینا در کتاب خود درباره داروهای قلبی به نام «ادویه قلبیه» نیز به جدوار اشاره کرده است. این داروها دارای خواص محافظت‌کننده قلب هستند.
به گفته ابن سینا و ابن بیطار، جدوار پادزهری برای هر نوع سم، از جمله سم اقونیطون و سم مار افعی است. ابن سینا جدوار را به این صورت توصیف کرده است: «شکل آن شبیه به ریشه ارسطولوخیا است، اما کوچک‌تر است.» حاجی زین‌العطار، پزشک و داروساز مشهور ایرانی، جدوار را به‌عنوان ریشه‌ای توصیف کرده که از نظر اندازه و شکل شبیه به ریشه «سایپرس هندی» است، اما سخت‌تر و قوی‌تر است و همانند داروی هندی «نربیسی» می‌باشد.
بهترین نوع آن از داخل به رنگ بنفش است. او چهار نوع جدوار را معرفی کرده است: نوع سفید، بنفش، سیاه و زرد. مردم چین (که در گذشته به آن کاتای گفته می‌شد) نوع زرد را «کرتی» و نوع بنفش را «بوربی» می‌نامند؛ دو نوع دیگر از هند می‌آیند.
او همچنین بیان کرده است که بین هند و چین کوهی به نام «فراجال» وجود دارد که این گیاه در کنار اقونیطون رشد می‌کند و اقونیطون در آنجا خاصیت سمی خود را از دست می‌دهد و مردم به‌راحتی آن را مصرف می‌کنند.
برخی نویسندگان پنج نوع جدوار را توصیف کرده‌اند:
جدوار خطایی: بهترین نوع است و بیشتر برای درمان استفاده می‌شود. ظاهر آن سیاه و داخل آن بنفش-قهوه‌ای است، شکل بیضوی دارد، ابتدا طعمی شیرین و سپس بسیار تلخ دارد.
نوع دوم: داخل و خارج آن قهوه‌ای یا قهوه‌ای مایل به زرد است، طعمی تلخ دارد و از نظر کیفیت در رتبه دوم قرار دارد.
نوع سوم: تلخ، سیاه از داخل و خارج، و هنگام آسیاب شدن به رنگ آبی درمی‌آید.
نوع چهارم: سیاه‌رنگ و تلخ است و احتمالاً غده‌ای از گونه‌های زردچوبه است که از تپه‌های دکن می‌آید. نپال و تبت نیز این دو نوع (سوم و چهارم) را به هند معرفی کرده‌اند.
نوع پنجم: سیاه، ظریف و بسیار بدبو است و به «جدوار اندلسی» معروف است. ابن بیطار آن را یکی از بهترین مقوی‌ها، خنک‌کننده‌ها و پادزهر برای مارگزیدگی و سم اقونیطون توصیف کرده است.
جدوار و کاربردهای دارویی در طب یونانی
جدوار که ریشه گیاه Delphinium denudatum Wall. است، یکی از داروهای مهم و مؤثر در سیستم طب سنتی یونانی (Unani) محسوب می‌شود. این گیاه به دلیل خواص درمانی ویژه‌اش، به ویژه تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی (CNS)، شناخته شده است. در متون کلاسیک طب سنتی، جدوار به عنوان آرام‌بخش، مسکن و تقویت‌کننده مغز و اعصاب معرفی شده است. در این مقاله به معرفی جدوار و خواص درمانی آن بر اساس اطلاعات مستند از یک مقاله علمی می‌پردازیم.
معرفی جدوار
جدوار، دارویی است که ریشه آن از گیاه Delphinium denudatum Wall. گرفته می‌شود و در طب سنتی یونانی به عنوان یکی از داروهای فعال بر سیستم عصبی مرکزی شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل خواص آرام‌بخش و مسکن، برای درمان بیماری‌های مختلف مغزی و عصبی از آن استفاده می‌شود.
خواص و کاربردهای درمانی
آرام‌بخش و مسکن: جدوار به دلیل خواص آرام‌بخش و تسکین‌دهنده‌ای که دارد، برای کاهش استرس، اضطراب و درد استفاده می‌شود.
تقویت‌کننده مغز و اعصاب: این گیاه در تقویت مغز و بهبود عملکرد آن نقش مهمی دارد و برای درمان بیماری‌هایی مانند صرع، لرزش، هیستری و فلج استفاده می‌گردد.
درمان اعتیاد: جدوار به عنوان یک روش کمکی در کاهش وابستگی به مخدرها مانند مورفین شناخته شده است.
درمان بیماری‌های عصبی: شامل درمان بیماری‌های عصبی مانند صرع، تشنج و فلج بوده و به عنوان تقویت‌کننده اعصاب عمل می‌کند.
تحقیقات علمی
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که جدوار دارای خصوصیات آرام‌بخش و ضدالتهابی است. مطالعه‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که این گیاه می‌تواند در کاهش وابستگی به مواد مخدر و نیز در درمان بیماری‌های سیستم عصبی مؤثر باشد.
نتیجه‌گیری
جدوار به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند در طب سنتی یونانی به دلیل خواص درمانی متعدد، می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلف به ویژه بیماری‌های عصبی و مغزی مؤثر باشد. با این حال، برای استفاده از آن می‌بایست دقت و مشورت با پزشکان طب سنتی صورت گیرد. مطالعات بیشتر برای تعیین دقیق ترکیبات فعال و استانداردسازی دوز مصرف آن ضروری است.
جدوار بخشی از ریشه‌ای است که شبیه به گیاه «ارسطولوخیا» (Indian birthwort) است، اما نازک‌تر و ضعیف‌تر از آن می‌باشد. بهترین نوع جدوار آن است که در نزدیکی گیاه «اقونیطون» (aconite) رشد می‌کند و مانع رشد آن می‌شود.
ابن مسرجویه بیان کرده است که جدوار از نظر عملکرد شبیه به «دورونیکوم» است، اما قدرت کمتری دارد. ابن سینا در کتاب خود درباره داروهای قلبی به نام «ادویه قلبیه» نیز به جدوار اشاره کرده است. این داروها دارای خواص محافظت‌کننده قلب هستند.
به گفته ابن سینا و ابن بیطار، جدوار پادزهری برای هر نوع سم، از جمله سم اقونیطون و سم مار افعی است. ابن سینا جدوار را به این صورت توصیف کرده است: «شکل آن شبیه به ریشه ارسطولوخیا است، اما کوچک‌تر است.» حاجی زین‌العطار، پزشک و داروساز مشهور ایرانی، جدوار را به‌عنوان ریشه‌ای توصیف کرده که از نظر اندازه و شکل شبیه به ریشه «سایپرس هندی» است، اما سخت‌تر و قوی‌تر است و همانند داروی هندی «نربیسی» می‌باشد.
بهترین نوع آن از داخل به رنگ بنفش است. او چهار نوع جدوار را معرفی کرده است: نوع سفید، بنفش، سیاه و زرد. مردم چین (که در گذشته به آن کاتای گفته می‌شد) نوع زرد را «کرتی» و نوع بنفش را «بوربی» می‌نامند؛ دو نوع دیگر از هند می‌آیند.
او همچنین بیان کرده است که بین هند و چین کوهی به نام «فراجال» وجود دارد که این گیاه در کنار اقونیطون رشد می‌کند و اقونیطون در آنجا خاصیت سمی خود را از دست می‌دهد و مردم به‌راحتی آن را مصرف می‌کنند.
برخی نویسندگان پنج نوع جدوار را توصیف کرده‌اند:
جدوار خطایی: بهترین نوع است و بیشتر برای درمان استفاده می‌شود. ظاهر آن سیاه و داخل آن بنفش-قهوه‌ای است، شکل بیضوی دارد، ابتدا طعمی شیرین و سپس بسیار تلخ دارد.
نوع دوم: داخل و خارج آن قهوه‌ای یا قهوه‌ای مایل به زرد است، طعمی تلخ دارد و از نظر کیفیت در رتبه دوم قرار دارد.
نوع سوم: تلخ، سیاه از داخل و خارج، و هنگام آسیاب شدن به رنگ آبی درمی‌آید.
نوع چهارم: سیاه‌رنگ و تلخ است و احتمالاً غده‌ای از گونه‌های زردچوبه است که از تپه‌های دکن می‌آید. نپال و تبت نیز این دو نوع (سوم و چهارم) را به هند معرفی کرده‌اند.
نوع پنجم: سیاه، ظریف و بسیار بدبو است و به «جدوار اندلسی» معروف است. ابن بیطار آن را یکی از بهترین مقوی‌ها، خنک‌کننده‌ها و پادزهر برای مارگزیدگی و سم اقونیطون توصیف کرده است.
جدوار و کاربردهای دارویی در طب یونانی
جدوار که ریشه گیاه Delphinium denudatum Wall. است، یکی از داروهای مهم و مؤثر در سیستم طب سنتی یونانی (Unani) محسوب می‌شود. این گیاه به دلیل خواص درمانی ویژه‌اش، به ویژه تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی (CNS)، شناخته شده است. در متون کلاسیک طب سنتی، جدوار به عنوان آرام‌بخش، مسکن و تقویت‌کننده مغز و اعصاب معرفی شده است. در این مقاله به معرفی جدوار و خواص درمانی آن بر اساس اطلاعات مستند از یک مقاله علمی می‌پردازیم.
معرفی جدوار
جدوار، دارویی است که ریشه آن از گیاه Delphinium denudatum Wall. گرفته می‌شود و در طب سنتی یونانی به عنوان یکی از داروهای فعال بر سیستم عصبی مرکزی شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل خواص آرام‌بخش و مسکن، برای درمان بیماری‌های مختلف مغزی و عصبی از آن استفاده می‌شود.
خواص و کاربردهای درمانی
آرام‌بخش و مسکن: جدوار به دلیل خواص آرام‌بخش و تسکین‌دهنده‌ای که دارد، برای کاهش استرس، اضطراب و درد استفاده می‌شود.
تقویت‌کننده مغز و اعصاب: این گیاه در تقویت مغز و بهبود عملکرد آن نقش مهمی دارد و برای درمان بیماری‌هایی مانند صرع، لرزش، هیستری و فلج استفاده می‌گردد.
درمان اعتیاد: جدوار به عنوان یک روش کمکی در کاهش وابستگی به مخدرها مانند مورفین شناخته شده است.
درمان بیماری‌های عصبی: شامل درمان بیماری‌های عصبی مانند صرع، تشنج و فلج بوده و به عنوان تقویت‌کننده اعصاب عمل می‌کند.
تحقیقات علمی
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که جدوار دارای خصوصیات آرام‌بخش و ضدالتهابی است. مطالعه‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که این گیاه می‌تواند در کاهش وابستگی به مواد مخدر و نیز در درمان بیماری‌های سیستم عصبی مؤثر باشد.
نتیجه‌گیری
جدوار به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند در طب سنتی یونانی به دلیل خواص درمانی متعدد، می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلف به ویژه بیماری‌های عصبی و مغزی مؤثر باشد. با این حال، برای استفاده از آن می‌بایست دقت و مشورت با پزشکان طب سنتی صورت گیرد. مطالعات بیشتر برای تعیین دقیق ترکیبات فعال و استانداردسازی دوز مصرف آن ضروری است.
